همه چیز درباره آهن اسفنجی
آهن اسفنجی) DRI ) یا آهن احیای مستقیم مادهای است که از احیای سنگآهن (به شکل کلوخه، گلوله یا خاکروبه) به صورت مستقیم یعنی بدون ذوب کردن، به دست میآید. در طی فرآیند احیای مستقیم و به دلیل خروج گاز اکسیژن، سنگآهن به قطعههایی کروی شکل تبدیل میشود که مانند اسفنج در سطح خود دارای سوراخهای کوچکی است. همین ویژگی ظاهری علت نامگذاری خاص این محصول شده است.
<این محصول پس از ذوب و احیا در فولاد سازی ، در فرآیند ریخته گری به شکل محصولات مورد نیاز در می آید و به سه شکل اسلب (تختال) ، بیلت (شمش) و میلگرد مورد استفاده قرار میگیرد.
مزایای استفاده از آهن اسفنجی
همانطور که گفتیم ، حدود ۵ درصد از بازار آهنآلات جهان را آهنهای اسفنجی تشکیل میدهند؛ این آمار نشاندهنده اهمیت این محصولات آهنی در صنایع مختلف است. در زیر ، خلاصهای از مزایای مهم آهن اسفنجی را در اختیار شما قرار خواهیم داد:
- آهن اسفنجی بهترین جایگزین برای ضایعات است.
- کورههای القایی یا واحدهای احیای مستقیم، هزینه کمتری نسبت به کورههای بلند دارند.
- آهنهای اسفنجی از عیار و خلصو بسیار بیشتری نسبت به یگر محصولات آهنی برخوردارند.
- انتقال و حملونقل آهن اسفنجی به شکل آهن گرم کلوخهشده (HBI) بسیار آسان و بدون دردسر است.
- برای تولید آهن اسفنجی به روش مستقیم میتوان از گاز طبیعی، آنهم بدون جداسازی ناخالصیها استفاده کرد.
- صرفه اقتصادی آهنهای اسفنجی بسیار بالاست و میتوان با تولید آنها از بازدهی بالایی برخوردار شد.
کاربرد آهن اسفنجی
از کاربردهای آهن اسفنجی میتوان به استفاده از آن بهجای ضایعات آهن در فرایند ذوب اشاره کرد. کاربردهای این محصول در کورههای القائی بسیار بیشتر از دیگر روشهای ذوب است؛ زیرا در این روش میتوان با داشتن تجربه و دانش کافی، نزدیک به ۵۰ درصد آهن اسفنجی را جایگزین آهنقراضه کرد. همچنین از دیگر کاربردهای آن میتوان به ساخت آهن فرفورژه یا فولاد فراوریشده اشاره نمود.
ترکیب شیمیایی (فرمول شیمیایی) آهن اسفنجی
ردیف | عنصر | درصد |
۱ | Fe (مجموع) | ۸۵٫۹% تا ۸۶% |
۲ | Fe (متالیزاسیون) | حداقل ۹۰% |
۳ | Fe (فلز) | ۷۸٫۵% تا ۸۲% |
۴ | C (کربن) | ۱٫۳% تا ۲% |
۵ | S (گوگرد) | حداکثر ۰٫۰۱% |
۶ | P (فسفر) | حداکثر ۰٫۱% |
۷ | SiO2 | حداکثر ۵٫۵% |
۸ | Al2O3 | حداکثر ۱% |
۹ | CaO | حداکثر ۱٫۱% |
۱۰ | MgO | حداکثر ۲٫۵% |
قیمت آهن اسفنجی
آهن اسفنجی همانند آهن نیز از ارزش بالایی در صنایع مختلف برخوردار است و روزانه با توجه به میزان مصرف و نوسانات بازار می تواند بر قیمت محصولات دیگر تاثیرگذار باشد. از این رو تخمین قیمت روز آهن اسفنجی اهمیت بسیاری دارد.
همانطور که بازار آهن همواره دستخوش تغییرات و عواملی زیادی است، قیمت آهن اسفنجی نیز به عوامل زیادی وابسته است که از جمله این موارد عبارتند از :
- آنالیز آهن اسفنجی : این مورد یکی از مهم ترین عامل دخیل بر قیمت آهن اسفنجی است. منظور از آنالیز، میزان کیفیت آهن اسفنجی است. آهن اسفنجی دارای کربن، فسفر، گوگرد است که میزان هر کردام در استحکام و کیفیت آن نقش بسزایی دارد. به عنوان مثال وجود مقدار زیاد کربن در آهن اسفنجی باعث شکنندگی و خورد شدن آن می شود. همچنین از دیگر مواردی که در مرغوبیت آهن اسفنجی تاثیر بسزایی دارد، ساختار دایره ای شکل و رنگ طوسی آن است. اگر رنگ آن قهوه ای باشد، مرغوبیت آهن اسفنجی زیر سوال می رود.
- نرخ بورس : بورس کالا عامل مهم و تاثیرگذار بر قیمت روز آهن اسفنجی است. کارخانه ها همواره در صدد هستند تا محصولات خود را از طریق عرضه در بورس به فروش برسانند. از این رو از ارائه قیمت خود در برخی از روزها خودداری می کنند و همین عامل می تواند بر نرخ محصولات تاثیرگذار باشد.
- قیمت ارز : قیمت ارز به خصوص قیمت دلار می تواند بر بازار آهن آلات ایران تاثیر زیادی داشته باشد، چرا که بازار ایران همواره با تغییر اندک دلار، دچار نوسانات بسیاری می شود. از این رو با افزایش قیمت دلار، امکان خرید و فروش آهن اسفنجی در بازارهای جهانی دشوار می شود، در نتیجه قیمت آهن اسفنجی در داخل نیز افزایش می یابد.
- تحولات سیاسی و اقتصادی : رویدادها و تحولات سیاسی و اقتصادی مانند افزایش قیمت محصولات در بازار، رایزنی های سیاسی، جنگ و … در داخل و خارج کشور می تواند باعثایجاد تغیرات زیادی در قیمت آهن اسفنجی گردد.
- قیمت جهانی آهن : قیمت جهانی آهن یکی از اصلی ترین عوامل و به نوعی مهم ترین عاملی است که می تواند قیمت آهن اسفنجی را تغییر دهد.
- میزان برق مصرفی کارخانه ها : با توجه به کمبود منابع و انرژی در کشور، در فصل گرم سال، کارخانه ها با مشکل تامین انرژی رو به رو هستند. قطعی برق می تواند باعث توقف تولید کارخانه ها و به دنبال آن باعث افزایش قیمت آهن اسفنجی گردد.
- مسافت کارخانه : مسافت موجود از کارخانه تا محل تخلیه بر قیمت بار تحویلی تاثیر بسزای دارد. از این رو تاکید می گردد برای صرفه جویی در هزینه ها، از کارخانه های نزدیک تر خرید صورت گیرد.
تولیدکنندگان آهن اسفنجی در ایران
دلیل اصلی آمار بالای تولید این محصول در چند کشور محدود، به ذخایر گاز و زغالسنگ بهعنوان عوامل اصلی جهت تولید انرژی موردنیاز برای فرایند احیای مستقیم، مربوط میشود. ایران و هند دو تولیدکننده عمده آهن اسفنجی در جهان هستند. این در حالی است که کرونا نتوانست رشد تولید فولاد را در ایران متوقف کند و رشد تولید این فراورده و فولاد خام در چهارماهه ابتدایی امسال بسیار مناسب بود.
ازآنجاییکه ایران رتبه یک را در این زمینه دارد، تولیدکنندگان آهن اسفنجی در ایران تعداد قابلتوجهی دارند. ازجمله تولیدکنندگان این محصول در ایران میتوان به کارخانههای زیر اشاره نمود:
- مجتمع فولاد مبارکه اصفهان
- مجتمع فولاد خوزستان
- مجتمع فولاد اردکان
- شرکت آهن و فولاد ارفع
- شرکت فولاد آذربایجان میانه
- شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر
- شرکت فولاد سیرجان ایرانیان
- شرکت فولاد غدیر نی ریز
- شرکت مجتمع جهان فولاد سیرجان
- شرکت صنعت فولاد شادگان
- شرکت کاوه جنوب کیش
- و…